Оскар Мамен бол Монгол, Өвөр Монгол, Хятад, Орос улсуудаар 30 гаруй жил аялсан Норвегийн аялагч, адал явдлын эрэлчин, арилжаачин байв. 2017 онд Оскар Мамены үр ач нар аяллынх нь цуглуулгыг Осло хотын Соёлын түүхийн музейд хандивласан. Тус цуглуулга 8000 гэрэл зураг, 500 эд зүйл, өдрийн тэмдэглэл, захидал, аяллын баримт бичиг, гар бичмэлээс бүрдэнэ. Гэрэл зургуудыг цахимжуулж, музейн мэдээллийн санд оруулсан бөлгөө.
улаанбаатар (Өргөө), 1913 оны 2-р сарын 07
Богд хааны хаан ширээнд залах ёслолыг хүлээж буй олон түмэн, Өргөө 1911. Гэрэл зургийг Альфред Рустад, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: MCH-OMC219-5. / The crowd waiting about at Bogdo-Khan’s coronation, Urga, December 29 1911. Photo by Alfred Rustad, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: MCH-OMC219-5. License: CC BY-SA 4.0.
Хаан ширээнд залах ёслолын үеэр Богд хааны ордноос Алтан сүм хүртэлх замд жагсаж буй Монгол цэргүүд 1911 он. Гэрэл зургийг Альфред Рустад, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: MCH-OMC219-4. / Mongolian soldiers lining the road from Bogdo-Khan’s palace to the golden temple at the coronation 1911. Urga, December 29 1911. Photo by Alfred Rustad, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: MCH-OMC219-4. License: CC BY-SA 4.0.
Богд хаан, хатан хоёрыг явж өнгөрөх үед дээр жагссан цэргүүд сөгдөн мөргөж байгаа нь. Гэрэл зургийг Альфред Рустад, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: MCH-OMC219-7. / The above solders kneeling as Bogdo-Khan and the Queen are passing. Urga, December 29 1911. Photo by Alfred Rustad, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: MCH-OMC219-7. License: CC BY-SA 4.0.
Монгол Оросын алтны уурхай. Өргөө. 1913 оны 2-р сарын 05. Гэрэл зургийг Оскар Мамен, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: uEMf09893_001. / Mongolor Russian goldmine office, February 5 1913. Photo by Oscar Mamen, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: uEMf09893_001. License: CC BY-SA 4.0.
Өргөө дахь Оросын консулын газар. Өргөө. 1913 оны 2-р сарын 05. Гэрэл зургийг Оскар Мамен, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: uEMf09893_002. / Russian consulate Urga, February 5 1913. Photo by Oscar Mamen, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: uEMf09893_002.
Тифан Юмен Монголын анхны дотоод хэргийн яам. Өргөө. 1913 оны 2-р сарын 05. Гэрэл зургийг Оскар Мамен, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: uEMf09893_003. / Tifat Yamen. The 1st. Mong. ministry of interior, February 5 1913. Photo by Oscar Mamen, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: uEMf09893_003.
Тахар цэргийн цаазлах ажиллагаа, хамгаалагч болон албаны майхан. Өргөө. 1913 оны 4-р сарын 13. Гэрэл зургийг Оскар Мамен, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: uEMf09893_101. / Execusion of a tsakhar soldier the guard and the official-tent. Urga, April 13 1913. Photo by Oscar Mamen, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: uEMf09893_101. License: CC BY-SA 4.0.
Буудуулахын өмнө хооллож буй цэрэг. Ялтанг гүйцэтгэхийн өмнө цадтал нь хооллодог. Өргөө. 1913 оны 4-р сарын 13. Гэрэл зургийг Оскар Мамен, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: uEMf09893_102. / The soldier eating before he was shot. The doomed man being fed well bef. execution. Urga, April 13 1913. Photo by Oscar Mamen, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: uEMf09893_102. License: CC BY-SA 4.0.
Албан ёсны хүн ирж түүний өмнө Буддагийн зургийг барин зогсож байна. Өргөө. 1913 оны 4-р сарын 13. Гэрэл зургийг Оскар Мамен, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: uEMf09893_103. / A Budda picture being hold in front of him. The official comes down and shows him an image. Urga, April 13 1913. Photo by Oscar Mamen, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: uEMf09893_103. License: CC BY-SA 4.0.
Сайн Ноён Хан
Богд Хутагт бөхийн барилдаан дээр. Сайн Ноён Хан Богд Хутагт Цамын баярт ирж байна. Өргөө. 1913 оны 7-р сарын 12. Гэрэл зургийг Оскар Мамен, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: uEMf09893_201. / Sain Noying Khan Bogda (Hutuktu) at the wrestling. The Bogdo Khan arriving at the Tsam, Sain Noying Khan. Urga, July 12 1913. Photo by Oscar Mamen, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: uEMf09893_201. License: CC BY-SA 4.0.
Богд Хан сүйх тэргэндээ суугаад бөхийн барилдаан болон цамаас хөдлөж байгаа нь. Өргөө. 1913 оны 7-р сарын 12. Гэрэл зургийг Оскар Мамен, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: uEMf09893_202. / Bogda (Hutuktu) leaving the wrestling place S. N. Kh. Bogdo Khan leaving the Tsam festival in carriage pulled by lamas, officials escorting on all sides. Urga, July 12 1913. Photo by Oscar Mamen, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: uEMf09893_202. License: CC BY-SA 4.0.
Монгол бөх. Өргөө. 1913 оны 7-р сарын 13. Гэрэл зургийг Оскар Мамен, Зохиогчийн эрх: Норвегийн соёлын түүхийн музей: uEMf09893_203. / Mongolian wrestling. Mongols wrestling. Urga, July 13 1913. Photo by Oscar Mamen, copyright: Museum of Cultural History, Oslo, Norway: uEMf09893_203. License: CC BY-SA 4.0.
Оскар Мамен, Альфред Рустад нар Монголд. Эмхэтгэсэн Сэм Чулуун (Улаанбаатар), Мариа Картвейт (Осло/Улаанбаатар). Улаанбаатар хот.
Доктор Жадамбын Лхагвадэмчиг, Мариа Картвейт болон Жамаагийн Эрдэнэбат нар номын Zoom нээлтийн үеэр. Гэрэл зургйг: Таран Уолд.
Оскар Мамены “Зүүнш зорчсон нь” хэмээх гар бичмэлийг ном болгон Монгол Улсын Их Сургуулиас 2022 оны 3-р сарын 31-нд Улаанбаатар хотод гаргасан билээ. Норвегийн Осло хотын Соёлын түүхийн музейн докторын судалгааны ажилтан Мариа Картвейт МУИС-ийн Монгол судлалын хүрээлэнгийн Эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга, доктор Жадамбын Лхагвадэмчигтэй тус гар бичмэлийг хэвлүүлэхэд хамтран ажиллажээ. Уг зохиолыг Британи, Америк судлалын тэнхимийн ахлах багш Жамаагийн Эрдэнэбат орчуулавНомыг Улаанбаатар хот дахь Монгол Улсын Их Сургуулийн номын дэлгүүр, Норвеги улсын Соёлын түүхийн музейн дэлгүүрт тус тус худалдаалж байна.
Гэрэл зургийг: Юки Конагаяа
Японы Осака дахь Үндэсний угсаатны зүйн музейд “Монгол улс 100 жилд: Гэрэл зургийн дуранд” хэмээх нэгэн онцгой үзэсгэлэн үүд хаалгаа нээв. Тус үзэсгэлэн 5 дугаар сарын турш олон нийтэд нээлттэй байх юм. Үзэсгэлэнгийн нэгэн хэсгийг Оскар Мамены цуглуулгууд бүрдүүлж буй. Дэлгэрэнгүйг эндээс үзнэ үү.
Монгол улсын ерөнхийлөгч Халтмаагийн Баттулга 2020 оны 1 дүгээр сард Соёлын түүхийн музейд Оскар Мамены гэрэл зургуудаас үзэж сонирхохоор айлчлав. Дэлгэрэнгүйг эндээс үзнэ үү.
Гэрэл зургийг: Олав Хамран, Соёлын түүхийн музей
Энэхүү судалгааны төслийг Осло их сургуулийн Соёлын түүхийн музейн угсаатны зүй, зоос судлал, сонгодог археологи, их сургуулийн түүхийн (УЗЗССАИСТ) тэнхимийн доктор судлаач Мариа Картвейт миний бие гүйцэтгэж байна.
Антропологич Тим Инголдоос санаа авч, миний бие 2020 оны улаан өндөгний баярыг Оскар Мамены тухай гараар зурж өнгөрүүлэв. Тим Инголд 2019 оны 11-р сарын 27-нд Осло хотын Соёлын түүхийн музейд лекц уншсан юм. Инголдын хэлснээр антропологич хүн аливаа зүйлийг харах, өөр өнцгөөс ажиглахын тулд зурж сурах ёстой гэнэ.
